Nieco historii

Początki gry w Chinach

        Twierdzenie, iż początki Go giną w mrokach historii jest tyle banalne co prawdziwe. Pomimo tego, iż obecnie kojarzone jest bardzo mocno z Japonią Go pochodzi z Chin gdzie znanie jest pod nazwą Wei'qi (czyt. łej czi). Jak wcześniej wspominałem wiek tej gry szacowany jest na ok. 4000 lat. Oczywiście jest to kwestią sporów gdyż szacunek ten opiera się na legendzie (podanej przez Zhang Hua w jego "Bo Wu Zhi" (Zapis Badania Rzeczy), napisanej około 270-290 n.e.) przypisującej wynalezienie Go na wpół legendarnemu cesarzowi Yao. Cesarz ten, zgodnie z legendą, wymyślił Go aby stymulować rozwój intelektualny swego niezbyt rozgarniętego i nie palącego się do nauki syna Dan Zhu. Okres panowania Yao datowany jest na XXIII w. p.n.e. co w efekcie dało początek opiniom o wieku Go przekraczającym 4000 lat.

        Bliższe prawdy zdaje się pochodzenie Go z praktyk wróżbiarskich na co wskazują mocne powiązania go z mitologią i kosmologią ówczesnych Chin. Nawet w tekstach wiele późniejszych niż okres, w którym powstało Go, można znaleźć określenia jednoznacznie wskazujące na mocne związki Go i sfery wierzeń i mitologii a wyróżnione punkty na planszy Go do dziś zwane są hoshi (czyli gwiazda).

        Ban Gu (32-92 rok n.e.): "Plansza musi być kwadratowa i reprezentuje ziemskie prawa. Linie muszą być proste jak boskie cnoty. Są czarne i białe kamienie, rozdzielone jak jin i jang. Ich układ na planszy jest jak model niebios."

        "Wang You Qing Le Ji" [Beztroski i Niewinny Zbiór Rozrywek: najstarszy istniejący podręcznik Go, z początków XII w. - choć w istocie jest to antologia starszych tekstów]: "Liczba wszystkich rzeczy w Naturze zaczyna się od jednej. Liczba punktów na planszy Go wynosi trzysta sześćdziesiąt plus jeden. Jeden jest pierwszą z wszystkich żyjących liczb. Zajmuje biegunowy punkt na planszy, wokół którego krążą cztery sfery. Pozostałe 360 punkty reprezentują liczbę dni w roku [księżycowym]. Są one podzielone na cztery kwartały, które przedstawiają cztery pory roku..."

        Wzmianki o Go w kronikach i literaturze absolutnie potwierdzające fakt istnienia tej gry pojawiają się po raz pierwszy w "Zuo Zhuan" [Komentarz Zuo do Annałów Wiosny i Jesieni] (424 r p.n.e.) lub Analektach Konfucjusza (479 r pne).

        W "Zuo Zhuan" czytamy: "Książę Xian z Wei ... ... udał się na rozmowę z Ning Xi. Ning Xi obiecał [współpracować z nim].Kiedy brat jego dziadka Wen Zi usłyszał o tym, powiedział: "Niestety! ... Ning obchodzi się ze swym władcą z mniejszą uwagą, niż gdyby grał w Go. Jakżeż może uniknąć katastrofy? Jeżeli gracz w Go utworzy grupy bez ich zabezpieczenia, nie pokona przeciwnika. O ileż jest gorsze, gdy ustanowi władcę bez żadnego zabezpieczenia."

        Konfucjusz Analekty (Księga XVII, 22): "Człowiekowi, który ma zawsze pełny żołądek, trudno jest zmusić umysł do wysiłku. Czyż nie ma graczy w [liu]bo i Go? Nawet gra w te gry jest już lepsza, niż bezczynność."

        Go wspomina także następca Konfucjusza Mencjusz ( Księga VI, A-9): "Sztuka Go jest zaledwie pomniejszą sztuką. Jednak jeżeli ktoś nie zajmie nim swojego umysłu i nie nagnie swojej woli do Go, nie może osiągnąć mistrzostwa. Goista Qiu jest najlepszym graczem w kraju. Przypuśćmy, że uczy on dwóch ludzi grać w Go. Jeden z nich poważnie o tym myśli i nagina swoją wolę, i słucha, co Qiu ma do powiedzenia. Jednak drugi słucha go, ale myśli o łabędziu, który się zbliża w jego wyobraźni, chce wyciągnąć łuk i strzały, i upolować go. Mimo, że studiuje wraz z pierwszym graczem, nie będzie tak samo dobry. Czy dlatego, że nie jest tak samo inteligentny? Powiem, że nie."

        Tyle klasycy. Jak widać wzmianki te nie dają pełnego opisu gry, który pojawia się dopiero około roku 200 ne.

        Pierwsze materialne dowody pochodzą z przed roku 200 n.e. ( kamienna plansza znaleziona w okręgu Wangdu w 1954 r. obecnie znajdująca się w Pekińskim Muzeum Historycznym ).

        Go zmieniało się w trakcie wieków. Niewykluczone, iż w formie najbardziej zbliżonej do pierwotnej przetrwało w Tybecie gdzie do dziś gra odbywa się na planszy składającej się z 17 a nie 19 linii i według nieco innych reguł (np. inny rozstaw handicapów, z góry określone pierwsze ruchy).

        Zmianom podlegały rzeczy takie jak rozmiar planszy (od 13 do 19 linii), kształt i kolor pionów (do dziś zdarzają się w Chinach zestawy z kamieniami płaskimi z jednej strony), sposób liczenia punktów na koniec gry. Znane są plansze gdzie nie pozostawiano miejsca na brzegach wobec czego krawędź planszy była jednocześnie ostatnią linią gry.

        Tak czy owak próby określenia genezy i dokładnej daty powstania Go skazane są na proces poszlakowy.

        Pierwsze materialne dowody pochodzą z przed roku 200 n.e. ( kamienna plansza znaleziona w okręgu Wangdu w 1954 r. obecnie znajdująca się w Pekińskim Muzeum Historycznym ).

        Na tym kończy się historia początków Go w Chinach po części ze względu na skąpe materiały źródłowe a po części ze względu na fakt, iż (przeciwnie niż w Japonii) Go nie przybrało formy zinstytucjonalizowanej i nie cieszyło się zainteresowaniem władz. Wyjątkiem są: okres Rewolucji Kulturalnej kiedy to Go było tępione jako przejaw kultury feudalnej oraz ostatnich dekad kiedy to władze Chin przyznały pensje najlepszym graczom tworząc coś na kształt ligi zawodowej.

index/ historia/ Nieco historii/ dalej/